Polikistik Over (PKO) Tanısı Nasıl Konur?

Polikistik over (PKO) tipik belirtileriyle tanısı kolay konabilen bir durumdur.

Bazı durumlarda ise tanı koymak ve durumun şiddetini belirlemek için ekstra incelemeler gerekir.

Tüylenme ve adet gecikmeleri olan bir kadında yapılan muayenede ultrasonografide de tipik PKO görüntüsünün gözlemlenmesiyle PKO tanısı kolaylıkla konulabilir.

Soldaki resimde karından yapılan (abdominal) ultrasonografide sağdaki resimde ise vajinal ultrasonografide elde edilen PKO görüntüleri yer almaktadır.

Muayenede veya ultrasonografide yumurtalıklar irileşmiş bulunabilir. Bu da yumurtalıklardaki “yarım folikül” yani "kist" sayısının çok fazla olduğunu ve olayın uzun zamandır devam ettiğini gösterir.

PKO tanısında yardımcı olan testler arasında en önemlileri hormon ölçümleridir. Kilolu olan kadınlarda şeker hastalığı veya şeker hastalığına eğilimi gösteren testler uygulanır (HOMA-IR, HBA1C, Açlık Kan Şekeri Ölçümü, Şeker Yükleme Testi gibi).

AMH (Anti Mullerian Hormon) son yıllarda doğurganlık ölçümü yanında PKO şiddetini ölçmede de kullanılmaya başlanmıştır. AMH seviyesi yüksekliği, adet kanamasının 2-3 veya 4. günlerinde yapılan LH/FSH hormon seviyelerinin yüksek çıkması genellikle rastlanan laboratuvar değişiklikleridir.

PKO kan yağlarını da olumsuz etkileyebildiğinden buna yönelik çeşitli incelemeler de çoğu durumda yapılır.

Tüylenmenin belirgin olduğu durumlarda böbreküstü bezlerinden kaynaklanan hormonal hastalıklar ve çok ender görülen hormon salgılayan tümörler için ayırıcı tanı gerekli durumlarda yapılır.

Bazı kadınlarda muayene ve laboratuvar bulgularında çok hafif değişiklikler olmasına rağmen belirtiler çok ciddi boyutlarda olabilirken (“erkeklik” hormonlarında hafif yükselme olması ve hatta hormon seviyelerinin normal sınırlar içinde olmasına rağmen çok ciddi ve rahatsız edici tüylenme belirtilerinin olması gibi), bazı kadınlar muayene ve laboratuvar bulgularında çok ciddi bozulmalar olmasına rağmen yalnızca “zaman zaman adet gecikmesi” belirtisi gösterebilmektedirler.

PKO tanısını kesin olarak koyduracak “elle tutulabilir, gözle görülebilir” bir tıbbi kriter yoktur. PKO’dan şüphelenilmesini sağlayacak belirtinin diğer muhtemel nedenleri tümüyle gözden geçirildikten ve bu tıbbi durumların olmadığı belirlendikten sonra PKO tanısı konur.

Bir örnekle açıklamak gerekirse, adet gecikmesi yapan nedenler arasında prolaktin hormonu yüksekliği, tiroid hormonu salgı bozuklukları ve birçok sayıda hormonal neden söz konusu olabilir. Bu durumlar gerekli incelemelerle değerlendirildikten sonra geriye tek tanı olarak PKO kalır ve durum bu şekilde ele alınır.

Belirttiği yakınmalara göre polikistik over olduğu düşünülen bir kadın çeşitli tıbbi değerlendirmelere tabi tutulur. Bu tıbbi değerlendirmeler jinekolojik muayene, ultrasonografi ve çeşitli laboratuvar incelemelerinden ibarettir.

Tıbbi değerlendirmenin amacı öncelikle kadının yakınmalarına neden olan sorunun gerçekten PKO olup olmadığının belirlenmesidir. PKO belirtileri çok çeşitli diğer hormonal dengesizliklerde de olabileceğinden bu ayırıcı tanının yapılması tedavinin düzenlenmesi açısından son derece önemlidir.

Yeterli bir ayırıcı tanı yapılmamış bir kadında tedavi başarısız olabilir. Bunun tipik örnekleri aşağıdaki gibi olabilir:

Temel şikayeti adet düzensizliği olan bir kadında altta yatan gerçek neden PKO değil, bir tiroid hormonu sorunu (veya prolaktin hormonu yükselmesi) olabilir.
Temel şikayeti tüylenme olan bir kadında gerçekte bir böbreküstü bezi enzimi olan 21 hidroksilaz enzimi kalıtsal eksikliği söz konusu olabilir.

Yukarıdaki örnekler çoğaltılabilir.

Bu tür bir tanı sorunu, tedavi sorununa yol açacağından altta yatması muhtemel diğer sorunların yapılan incelemelerle olmadığının belirlenmesi sonucunda nihai olarak PKO tanısı konur.

Tanı İşlemleri